Το τηλεσκόπιο HELYCON είναι ένα δίκτυο ανιχνευτικών σταθμών, σε ικανή απόσταση ο ένας από τον άλλον, οι οποίοι ανιχνεύουν τα σωμάτια (πλήθος και χρόνος άφιξης) των κατιονισμών που φτάνουν στο έδαφος. Τα φυσικά χαρακτηριστικά των κατιονισμών (π.χ. διεύθυνση και ενέργεια) ανακατασκευάζονται από τον συνδυασμό  των μετρήσεων που καταγράφηκαν στους ανιχνευτικούς σταθμούς.

Με τους κύκλους, παρίσταται η έκταση των περιοχών  βομβαρδίζονται από κοσμικούς κατιονισμούς διαφορετικών ενεργειών: για κοσμικές ακτίνες μικρής σχετικά ενέργειας (μικρός κύκλος - 1015 eV), μέτριας ενέργειας (1017 eV) και μεγάλης ενέργειας (1019 eV - άγνωστου μέχρι σήμερα μηχανισμού προέλευσης). Τα μπλε τετράγωνα δηλώνουν την θέση των σχολείων και πανεπιστημιακών κτηρίων στην πόλη της Πάτρας.

Στο δεξιό Σχήμα φαίνονται οι χιλιομετρικές αποστάσεις μεταξύ των ανιχνευτικών σταθμών της περιοχής των Πατρών, της Χίου και της Λευκωσίας. Σύγχρονη ανίχευση κατιονισμών σ΄ αυτές τις περιοχές θα οφείλεται σε άφιξη δέσμης κοσμικών ακτίνων στην γήινη ατμόσφαιρα.

Οι κατιονισμοί  των κοσμικών ακτίνων στην ατμόσφαιρα βομβαρδίζουν με σωμάτια περιοχές μεγάλης επιφάνειας, έως και πολλές δεκάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα. Κατά συνέπεια το δίκτυο των σταθμών ενός τηλεσκοπίου κοσμικών ακτίνων θα πρέπει να καλύπτει μία εκτεταμένη γεωγραφική περιοχή προκειμένου να συλλέγει την  απαραίτητη  πειραματική πληροφορία. Επιπλέον, καλύπτοντας περιοχές μεγάλης έκτασης με ανιχνευτικούς σταθμούς, το τηλεσκόπιο θα έχει τη δυνατότητα να παρατηρήσει και να καταγράψει ικανό αριθμό κατιονισμών ενεργειακών κοσμικών ακτίνων ώστε να μελετήσει τις ιδιότητες και τους επουράνιους μηχανισμούς επιτάχυνσης τους. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι η παρατήρηση της σύγχρονης  άφιξης δύο ή περισσοτέρων κοσμικών ακτίνων, η οποία πιστοποιείται από την σύγχρονη ανίχνευση ατμοσφαιρικών κατιονισμών σε απομακρυσμένες γεωγραφικές περιοχές, προσφέρει τη δυνατότητα μελέτης των μηχανισμών παραγωγής δέσμης κοσμικών ακτίνων στο διάστημα ή πολύ ενεργειακών σωματίων (πιθανώς νετρίνων) που εισέρχονται οριζοντίως στη γήινη ατμόσφαιρα. 

Δέσμη από κοσμικές ακτίνες που παράγονται στο διάστημα εισέρχονται στη γήινη ατμόσφαιρα και δύο από τους παραγόμενους κατιονισμούς ανιχνεύονται σε σταθμούς που απέχουν σημαντικά (10-1000 km) μεταξύ τους.

Οι ανιχνευτές του HELYCON εγκαθίστανται πάνω στις στέγες (κατά προτίμηση) σχολείων και καλύπτουν εκτεταμένες γεωγραφικές περιοχές. Συγχρονίζονται μεταξύ τους με G.P.S. (Global Positioning System) και στέλνουν τα πειραματικά δεδομένα που συλλέγουν, μέσω του διαδικτύου, σε κεντρικό υπολογιστικό σύστημα που βρίσκεται  εγκατεστημένο στο Εργαστήριο Φυσικής του ΕΑΠ. Οι κόκκινες γραμμές στο Σχήμα παριστούν τις τροχιές σωματιδίων του κατιονισμού του κοσμικού σωματίου στην ατμόσφαιρα.

H πληροφορία που συλλέγεται στους διαφορετικούς σταθμούς  συνδυάζεται και επεξεργάζεται  από εξειδικευμένα πακέτα λογισμικού ανάλυσης. Από αυτή τη συνδυασμένη πληροφορία  εξάγονται συμπεράσματα αναφορικά με τις κοσμικές ακτίνες που φτάνουν στη γη, την ενέργεια τους, τις διαστημικές πηγές εκπομπής τους, τους  μηχανισμούς παραγωγής τους και θα μελετώνται τα κατακλυσμικά φαινόμενα που λαμβάνουν χώρα στο γαλαξία μας αλλά και στο εξωγαλαξιακό χώρο.